İnsan beyninin gelişimi hamililiğin 3. haftasından itibaren başlar. Anne karnında ve doğumdan sonraki ilk yıllarda bu gelişme çok hızlı olur. Beynin gelişiminde hem genetik, hem de çevresel koşullar ve uyaranlar rol oynar. Çevreden gelen bu uyaranlar yolu ile beyindeki sinir hücrelerinin ( nöronları ) yapısında ve işleyişinde önemli değişiklikler oluşturulabilirler.

Beyinde oluşan bu değişikliklere bağlı olarak da, bebekte hem zihinsel, hem de fiziksel gelişim farklılıkları görülebilir ve bunlar yaşam boyu bebekte kalıcı olur.

Bir bebek doğduğunda beyninde ne kadar sinir hücresine sahipse, hayat boyu bu sayıda artış olmaz. Bebeklerin beyinlerindeki hücre sayıları değişmemesine rağmen beyinlerinin büyümesi devam etmektedir. Bu büyüme sinir hücreleri arasındaki bağlantıların sayılarının artmasına bağlı olarak meydana gelir.

Sinir hücreleri arasındaki bağlantılarda meydana gelen artış uyaranları yolu ile sağlanır. Uyaranların yetersiz olması durumunda yeni bağlantılar olmayacağı gibi, beyinde mevcut bulunan bazı bağlantılar da azalabilir veya yok olabilir.

Beyinde sinir hücreleri arasındaki bağlantılardaki artış önce işitme, görme ve dokunma gibi duyusal alanlarda olur. Daha sonra daha karmaşık zihinsel ve duyusal alanlardaki hücreler arası bağlantılar artmaya başlar.

Beyindeki sinir hücreleri arasındaki bu bağlantıların sayısı 4-8 yaşına dek en yüksek seviyede kalır. Bu nedenle bu dönemdeki çocukların beyni daha çok çalışır.

Anne-babaların çocuklarının zihinsel gelişimlerini arttırabilmeleri onlara yeterli uyarımları vermeleri ile mümkündür. Bebek ne kadar çok duyar, görür, tadar, koklar ve dokunursa duyuları o kadar gelişir. Ancak temel uyaran her zaman sevgidir.

Beyin ( zihin ) Gelişimini Etkileyen Uyaranlar

• Bebeği sevdiğinizi ona dokunarak, okşayarak, sarılarak, gözlerinin içine bakarak hissettirin. Kucaklamak, okşamak bebeği sakinleştirir.

• Bebeklerle konuşurken ses tonunuzun yumuşak ve sevecen olmasına dikkat edin.Bebekler annelerinin sesini tanıyabilirler.

• Bebeğin hoşlandığı şeyleri keşfetmeye çalışın. Bebekler genellikle ilgilerini çeken, sevdikleri uyarılarla ilgilenirler.

• Bebeğe hareketli aktiviteleri yaptırmak için uyanık olduğu zamanı seçin. Bebekle oyun oynanması onun zihin gelişimini olumlu etkiler.

• Bebeklerin dikkat süresinin çok kısa olduğunu unutmayın, sabırlı olun.

• Bebeklerin öğrenme hızı yavaştır. Anne-babaların bir şeyler öğretme konusunda baskı yapmaları bebeklerin gelişimini engeller. Bebeklerin öğrenebilmeleri için pek çok kez tekrar etmek gerekir.

• Bebeğin yerini ve pozisyonunu sık sık değiştirin veya bebeğin çevresinde gördüğü cisimleri zaman zaman yerlerini değiştirin. Böylece bebeğinizin gördüğü şeylerin sayısını ( yani görme duyusunun uyarılmasını ) arttırmış olursunuz, hem de bebeğinizin sevgiyi hissetmesine olanak tanımış olursunuz.

• Bebeğin odasını hazırlarken, oyuncak seçerken, siyah-beyaz gibi zıt ( kontrast ) renkleri, parlak ve dikkat çekici renkleri bebeklerin daha çok sevdiğini unutmayın. Basit ve zıt renkli resimlerle oynaması daha uygun olacaktır.

• Bebeğin de dinlenmeye ihtiyacı olduğunu unutmayın. Onun hoşlandığı aktivitelere ne zaman ara vermek istediğini gözlemleyin.

• Uzun süre televizyon izletmek ve sık sık kanal değiştirmek, televizyon karşısında yalnız bırakmak bebeği olumsuz etkilemektedir.

• Bebeğin zararsız olan cisimleri ağzına götürmesine izin vermek o cisimleri tanıması açısından önemlidir.

• Bebeklerin kendi kendilerine hareket etmelerine izin verilmesi beyinlerinin gelişmesini olumlu etkilemektedir.

• İhmal edilen, kötü davranılan bebeklerin zihinsel, duygusal ve sosyal gelişimleri olumsuz etkilenir.

• Bebeğe çeşitli müzikler dinletmek, onunla ritmik hareketler yapmak gelişimlerine yardımcı olmaktadır.